Γενικά
Οικιστική μελέτη του χωριού & του συνοικισμού
Το λαϊκό σπίτι, αν το σκεφτούμε μέσα στη συνοικιστική του ομάδα, αποτελεί το ιερό καταφύγιο, αλλά και το ορμητήριο του πρώτου κοινωνικού πυρήνα, που είναι η οικογένεια. Γι' αυτό συγκεντρώνει την ύψιστη προσοχή του δημιουργού (νοικοκύρη ή οικοδόμου, για τα τρία κυριότερα στοιχεία της οργανικής του οντότητας, το στέρεο και εξυπηρετικό χτίσιμο, την καλή γειτνίαση και την πρακτική ομορφιά.
Η μελέτη λοιπόν της λαϊκής κατοικίας πρέπει να γίνεται στα πλαίσια του περιβάλλοντος και του συνόλου των άλλων σπιτιών. Υπάρχει "κοινωνία σπιτιών", όπως υπάρχει και η κοινωνία ανθρώπων. Ο μελετητής λαογράφος, πριν προχωρήσει στην περιγραφή των κατοικιών και της ζωής ενός χωριού, πρέπει να δώσει την συνολική μορφή και τα οικιστικά χαρακτηριστικά του χωριού, με την εξής σειρά:
|
Επταχώρι Καστορίας |
1. Οπτική (πανοραματική) μορφή του χωριού.
Τα σχήματα συνήθως των συνοικισμών είναι: κυκλικά, ασύμμετρα και επιμήκη. Ο κυκλικός συνοικισμός (χωριό) συγκεντρώνεται γύρω από ένα ύψωμα (παλιόκαστρο), μια εκκλησία, μια πηγή ή μια αγορά. Οι δρόμοι του βγαίνουν έξω ακτινωτά. Ο επιμήκης (ή μακρυδρομικός) συνοικισμός σχηματίζεται παράλληλα με τους μεγάλους εθνικούς δρόμους και είναι νεώτερος, Οι σύμμετροι συνοικισμοί ήταν παλιότερα ή σε ψηλώματα (αμφιθεατρικοί) ή σε κρυμμένες κοιλάδες. Μελετάται στις περιπτώσεις αυτές, αν το χωριό είναι δίλοφο ή διπλευρικό. Επίσης, αν είναι παράλιο, μεσόγειο ή ορεινό. Και γενικά, ποιος είναι ο προσανατολισμός και η γεωγραφική του θέση.
|
Λέχοβο Καστοριάς |
2. Κλίμα, έδαφος, υψόμετρο, νερά, καλλιέργειες ·απαραίτητο πλαισίωμα στην περιγραφή μας, που οδηγεί και σε συμπεράσματα, αν το χωριό είναι γεωργικό ή κτηνοτροφικό, παραγωγικό ή άγονο, πράσινο ή ξερό, λιθόκτιστο ή από ξενόφερτα υλικά.
|
Μέτσοβο Ηπείρου |
3. Εσωτερική σύνθεση του χωριού η οποία περιλαμβάνει τα κεντρικά κτίρια όπως η εκκλησία, το σχολείο, τα Κοινοτικά γραφεία, η βρύση, τα καφενεία, η αγορά, το «μεϊντάνι» με τα μαγαζάκια και τα χοροστάσια. Οι γειτονιές με τους χαρακτηριστικούς δρόμους, το κοιμητήριο, οι δρόμοι εξόδου.
4. Ιστορικά του χωριού, όνομα και ετυμολογία, χρονολογία κτισίματος, περιπέτειες, σύγχρονες συνθήκες.
|
Το Δημοτικό Σχολείο Ριζοβουνίου Πρεβέζης |
Οικιστική μελέτη του σπιτιού
1. Περιγραφή του εξωτερικού χώρου, της γειτονιάς, του εδάφους και της έκτασης του οικοπέδου (ξερότοπος, βλάστηση, απάνω γειτονιές, επικλινές έδαφος, ξάγναντο ή γούπατο).
|
Η πέτρινη καμάρα της Μπαμπαλίνας Τρικάλων |
2. Εξωτερική μορφή του σπιτιού. Μονώροφο, διώροφο, πλατυμέτωπο, στενομέτωπο, γωνιόστεγο (δίρριχτο και με αέτωμα), με επίκλινη στέγη (μονόριχτο), επιπεδόστεγο (ταράτσα), πυραμιδόστεγο ή καμπυλόστεγο. Πολυπαράθυρο ή τυφλό. Απλό ή πολυσύνθετο (με χαγιάτια, πτερύγια κτλ.). Χρώματα που κυριαρχούν. Τυχόν επιγραφές ή σήματα και χρονολογίες.
|
Κατοικία Ηπείρου |
3. Υλικά οικοδομίας. Τοιχοποιία, ξυλοδομικά εξαρτήματα, στέγη (κεραμίδια, πλάκες, δὠμα από πηλό, κλαδιά ή τσιμέντο). Εδώ μπορούν να ζητηθούν και τα έθιμα χτισίματος, στα θεμελιώματα (σφάξιμο κοκκόρου, αγιασμοί κτλ.) και στη σκεπή (μαντηλώματα).
4. Αρχιτεκτονικός τύπος του σπιτιού (τοπικός ή πανελλήνιος) και γενική αισθητική. Εκτίμηση των ιδιοτυπιών και εμπνεύσεων. Αισθητική της προσαρμογής στο περιβάλλον. Ψεκτά σημεία επίσης.
|
Διώροφη οικία Καλάνδρας Χαλκιδικής |
5. Εσωτερική διαίρεση του σπιτιού (κάτοψη & τομή). Δωμάτια και χώροι (και τρόποι) οικογενειακής ζωής, για το αντρόγυνο, για τα παιδιά, για τους γέρους, για τους ξένους. Φροντίδες προσανατολισμού και υγιεινής. Πρακτικά διδάγματα, αλλά και άγνοιες. Χρώματα και διακόσμηση, θέση της εστίας και καπνοδόχος.
6. Έπιπλα & σκεύη. Εντοιχισμένα και κινητά έπιπλα της λαϊκής κατοικίας. Τόποι κατασκευής ή αγοράς. Οι ντόπιοι επιπλοποιοί. Τα αρμάρια τροφίμων, οι παλιές κασέλες, το εικονοστάσι. Μεταγενέστερες αστικές εξελίξεις. Τα σκεύη (αγγεία) του μαγειρειού, της τραπεζαρίας, του νοικοκυριού (νερό, πλύσιμο) και της φιλοξενίας (δίσκοι, σερβίτσια κτλ.). Η εσωτερική ατμόσφαιρα και εμφάνιση του σπιτιού είναι η ζωντανότερη πλευρά της ελληνικής κατοικίας, επειδή δείχνει τις οικονομικές συνθήκες της οικογένειας, την προσωπικότητα της νοικοκυράς, την πολιτιστική διάθεση για βελτίωση, και το πνεύμα της φιλοξενίας.
|
Παραδοσιακή αρχιτεκτονική Κρανέας Ελασσόνας |
7. Αυλή & κήπος: Τα χτισίματα της αυλής, φούρνος, μαγειρειό, στάβλοι, αχερώνας, κοτέτσι ή περιστερώνας κτλ. Το πηγάδι και η στέρνα, τρόποι για την άντληση του νερού. Η κεντρική και η δευτερεύουσα πόρτα με την αρχιτεκτονική της στέγης τους. Χτυπητήρια ή κουδούνια για ειδοποίηση. Ασφαλιστικά σύνεργα. Η μάντρα ή ο φράχτης, μικροεμπόδια για τους κλέφτες. Δέντρα και καλλιέργειες. Σπιτική ανθοκομία και γλάστρες ή αρτάνες.
8. Ιδιόρρυθμες αγροτικές κατοικίες: Καλύβες πέτρινες ή δεντρόκλαδες, στάνες και στρούγγες, τσαρδάκια, λιμναίες καλαμωτές κατοικίες κ.α.
|
Στάνες Σαρακατσαναίων |
Η μελέτη της ελληνικής κατοικίας, ιδιαίτερα στην παραδοσιακή της μορφή, είναι έργο εθνικό, όσο εθνικός ήταν πάντα και ο ρόλος του ελληνικού σπιτιού, που στέγασε με συνεχή εξέλιξη την πρώτη γέννηση, τα παιδικά χρόνια, την οικογενειακή τιμή, τον γάμο, τις χαρές και τις λύπες, τον ειρηνικό θάνατο, την φτώχεια ή τον πλούτο, αλλά και την αξιοπρέπεια και την ελευθερία του κάθε Έλληνα.
.jpg)
Ευχαριστώ Σοφία για την συνταγή του χαλβά, Ποτέ δεν λείπει από το σπίτι μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΠολλά φιλιά
Ευχαριστώ Μάγδα. Και εμένα μού αρέσει ο χαλβάς με ταχίνι αλλά δεν ήξερα ότι μπορούμε να το φτιάξουμε μόνοι μας . ¨όταν βρήκα την συνταγή εννοείται ότι αμέσως δοκίμασα να φτιάξω. Έγινε νόστιμος αλλά μάλλον δεν μού πέτυχε το σιρόπι γιατί δεν μπόρεσα να κανονίσω τις δόσεις με τά γραμμάρια. Έχω και μια ζυγαριά πού ότι θέλει δείχνει … Τελικά όμως βρήκα άλλη συνταγή με δόσεις σε κούπες και θα ξαναδοκιμάσω. Τον χαλβά πάντως τον έφαγα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα υλικά που θα χρειαστούμε:
1 1/2 κούπα Ταχίνι (340 γρ.)
Δυόμιση κούπες ζάχαρη
1/2 φλ. (100ml) νερό
Χυμό απο μισό λεμόνι στραγγισμένο, ή 1/4 κ.γ Κιτρικό οξύ (λεμόν τοζού)
Αρωματικό
(π.χ δυό-τρείς δόσιες βανίλια , μαστίχα τριμμένη, ξύσμα λεμονιού κλπ κλπ.)
1/2 φλ. ανάλατα φυστίκια Αιγίνης, ή αμύγδαλα, καρύδια, φουντούκια κλπ
Σε κατσαρολάκι βάζουμε την ζάχαρη και το νεράκι. Μόλις πάρει βράση αφήνουμε 5 λεπτά και 2-3 σταγόνες σε κρύο νερό. Αν η μπαλίτσα που θα κάνει το σιρόπι δεν κολλά στα δάχτυλα αλλά μπορούνε να την κάνουμε μπαλίτσα, τότε το σιρόπι είναι έτοιμο. Αν έχουμε βέβαια θερμόμετρο, αφήνουμε να βράσει μέχρι να πάει στους 115 βαθμούς. Το στάδιο αυτό είναι κρίσιμο για τη επιτυχία του γλυκού. Πάντως δεν θέλει πάνω από 6-7 λεπτά από την στιγμή που θα ερχίσε να κοχλάζει. Ρίχνουμε το σιρόπι στο ταχίνι και ανακατεύουμε συνέχεια με σπάτουλα. Παραδοσιακά αυτή η δουλειά γίνεται με τα χέρια και με ειδικά γάντια από καραβόπανο. Είναι δύσκολο να αναμιχθεί το σιρόπι με το ταχίνι, γι’ αυτό θέλει υπομονή. Στο σημείο αυτό προσθέτουμε και τους ξηρούς καρπούς. Σιγά σιγά το μίγμα αποκτά συνοχή και αρχίζουν να ξεχωρίζουν οι χαρακτηριστικές ίνες της καραμελοποιημένης ζάχαρης. Από glikiazoi.gr
Καλησπερα.Η καραμελα μονο με χτυπημα ασπριζει;δεν ριχνεις κατι μεσα;Ευχαριστω
ΑπάντησηΔιαγραφήΌχι Κώστα. Τό σιρόπι όπως δένει καί ανακατεύεται μέ τό ταχίνι σφίγγει καί κάνει αυτές τίς ίνες πού τό χαρακτηρίζουν. Βέβαια θέλει καλό ανακάτεμα.
ΔιαγραφήΚαλημερα.Οχι λεω οτι στα χαλβαδοποιεια ριχνουν στο ταχινι λευκη καραμελα.Το σιροπι πως γινεται λευκο πριν το ανακατεψουμε με το ταχινι;Δεν λεω για την διαδικασια ανακατεματος.Ευχαριστω.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην χτυπάς με ένα μίξερ χειρός και γίνεται έτσι λευκη κρεμα η καραμέλα.
ΑπάντησηΔιαγραφή